Không kích các mục tiêu mặt đất và trên biển vô cùng quan trọng trong các cuộc chiến tranh hay xung đột. Dưới đây là 5 máy bay cường kích chiến trường lực lượng bộ binh, hải quân luôn phải cảnh giác, đề phòng khi triển khai chiến đấu.
Gunship AC 130 trên chiến trường
A-10 Warthog
Máy bay chiến đấu A-10 được chế tạo và đưa vào phục vụ trong sự cố gây nhiều tranh cãi. Trong những năm cuối thập niên 1960, cuộc chạy đua ngầm giữa Lục quân và Không quân Mỹ (USAF) về sự hỗ trợ trên không ở tầm gần đã cho ra đời các chương trình gây tranh cãi, với việc Lục quân ủng hộ trực thăng tấn công Cheyenne trong khi Không quân lại tài trợ cho chương trình máy bay A-X. Những hạn chế của trực thăng Cheyenne cùng với triển vọng về máy bay A-X đã dẫn đến việc Lục quân phải ngừng chương trình của họ và dự án A-X của Không quân sau đó đã trở thành máy bay cường kích A-10, loại máy bay được trang bị súng tự động hạng nặng, tên lửa và bom, có nhiệm vụ chuyên biệt săn tăng của Liên Xô.
A-10 Warthog trong một đợt tấn công IS.
A-10 đã phục vụ tốt trong Chiến tranh vùng Vịnh, phá hủy nhiều đoàn xe hộ tống của Iraq mặc dù trước đó, USAF không muốn sử dụng loại máy bay này trên chiến trường. A-10 cũng được sử dụng trong các cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan, tham gia vào các cuộc không kích chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) mới đây. Mặc dù Warthog không còn khả năng tiêu diệt xe tăng tốt như trước, nhưng đây vẫn là loại máy bay cường kích hiệu quả với tốc độ bay chậm và thời gian tham chiến dài.
USAF từng có kế hoạch loại bỏ A-10 vài lần kể từ những năm 1980. Họ cho rằng loại máy bay này không thể sống sót trong khu vực không phận xung đột có h ệ thống phòng không mạnh và rằng các máy bay ném bom-chiến đấu đa năng (từ F-16 tới F-35 có thể thực hiện được vai trò này một cách an toàn và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, những phi công điều khiển A-10, Lục quân và Quốc hội Mỹ tiếp tục phản đối điều này. Cuộc tranh cãi chính trị kéo dài trên diễn ra căng thẳng đến nỗi một tướng Không quân tuyên bố rằng bất kỳ nhân viên nào thuộc USAF cung cấp thông tin về A-10 cho Quốc hội Mỹ sẽ bị buộc tội “mưu phản”.
Su-25 Frogfoot
Giống như loại máy trên của Mỹ, Su-25 do Nga phát triển cũng có tốc độ bay chậm, được bọc thép tốt và có khả năng tiếp tế lớn. Su-25 được thiết kế để thực hiện các nhiệm vụ tấn công trong một cuộc xung đột giữa NATO và Khối Hiệp ước Vacsava (Warsaw). Loại máy bay này cũng đã được điều chỉnh để thích ứng với một loạt hoàn cảnh mới.
Su-25 Frogfoot.
Su-25 đã tham chiến trong rất nhiều cuộc xung đột kể từ khi xuất hiện. Đầu tiên là trong chiến tranh Xô viết tại Afghanistan. Lực lượng Không quân Iraq đã sử dụng những chiếc Su-25 chống lại Iran trong cuộc chiến giữa hai nước. Su-25 cũng đã xuất hiện trong nhiều cuộc xung đột kể từ khi Liên Xô tan rã, chẳng hạn như cuộc xung đột Nga-Gruzia năm 2008, và gần đây hơn là ở Ukraine. Lực lượng ly khai đã từng bắn hạ nhiều Su-25 của quân chính phủ Kiev. Năm ngoái, khi quân đội Iraq không đủ khả năng chống đỡ với sự mở rộng của IS, Su-25 một lần nữa lại được chú ý. Iran đã đề nghị sử dụng phi đội Su-25 của họ tấn công IS, Nga cũng đã hỗ trợ một số chiếc cho Iraq để đối phó với IS.
Embraer Super Tucano Đây là loại máy bay do Brazil sản xuất, có vẻ bề ngoài khiêm tốn nhất. Nó gần giống như máy bay P-51 Mustang của Mỹ, loại máy bay đã đi vào hoạt động hơn 70 năm trước. Super Tucano đáp ứng được một nhu cầu rất cụ thể: tấn công và có khả năng do thám ở vùng không phận không có tranh chấp. Điều này khiến nó trở thành một loại máy bay lý tưởng cho các hoạt động theo dõi và tấn công các lực lượng nổi dậy. Loại máy bay này đang bay (hoặc sẽ sớm bay) trong nhiều lực lượng không quân ở Nam Mỹ, châu Phi và châu Á. Super Tucano giúp Brazil kiểm soát được vùng Amazone rộng lớn và hỗ trợ cho Colombia trong cuộc chiến chống lại lực lượng nổi dậy FARC. Không quân Dominica thì sử dụng Super Tucano trong các chiến dịch chống ma túy, còn Indonesia thì dùng nó để chống cướp biển.
Super Tucano.
Sau nhiều năm phấn đấu, Không quân Mỹ cuối cùng cũng đã thành công trong việc sở hữu một phi đội Super Tucano, với mục đích sử dụng chúng để nâng cao hiệu quả của lực lượng không quân các nước đối tác, trong đó có lực lượng không quân quốc gia Afghanistan (ANA). Super Tucano là hoàn hảo đối với ANA; dễ dàng kiểm soát và bay, nó cũng có khả năng trong việc giúp Afghanistan chiếm ưu thế quan trọng trước lực lượng Taliban. AC-130 Spectre Trong những năm đầu trong Chiến tranh Việt Nam, USAF có nhu cầu sở hữu một loại máy bay vũ trang hạng nặng, cỡ lớn để có thể hoạt động tốt trên chiến trường với hỏa lực mạnh. Ban đầu Không quân Mỹ đã phát triển máy bay AC-47 Spooky từ loại máy bay vận tải được trang bị những khẩu súng gắn trong khoang vận chuyển. Spooky đã chứng tỏ được tính hiệu quả, nhưng không quân Mỹ vẫn muốn có một loại máy bay lớn và tốt hơn. Được phát triển từ máy bay vận tải C-130 Hercules, AC-130 là loại máy bay lớn, bay chậm và b ất lực hoàn toàn khi đối đầu với các máy bay chiến đấu của đối phương hay một mạng lưới phòng không đáng gờm. Chiếc không hạm này đã bị Quân đội Nhân dân Việt Nam bắn hạ trên tuyến đường Trường Sơn và một chiếc bị trúng tên lửa vác vai trong Chiến tranh vùng Vịnh.
AC-130 Spectre.
AC-130 cũng có nhiều ưu điểm khi đối đầu với các lực lượng mặt đất của đối phương nếu bộ binh không được trang bị tên lửa vác hoặc pháo phòng không cỡ nòng lớn. Nó có thể bay liên tục xung quanh một vị trí, tấn công bằng hỏa lực mạnh và có khả năng vận tải với khối lượng lớn. AC-130 còn có thể làm nhiệm vụ cảnh giới và tiêu diệt các mục tiêu di động. AC 130 tham gia nhiều cuộc xung đột như Chiến tranh Việt Nam, Chiến tranh vùng Vịnh, cuộc xâm lược Panama, xung đột tại Balkan, Chiến tranh Iraq và các chiến dịch ở Afghanistan.
Textron Scorpion Textron Scorpion chưa từng thả một quả bom, phóng một quả tên lửa hay xuất hiện trong một cuộc giao tranh nào. Nhưng một ngày nào đó, có thể nó sẽ giúp thay đổi thị trường hàng không quân sự trong thế kỷ 21. Đây là loại máy bay phản lực có tốc độ bay dưới tốc độ âm thanh, mang theo một khối lượng trang bị rất lớn. Tuy hỏa lực không bằng A-10 hay Su-25, Scorpion lại được trang bị nhiều thiết bị hàng không tiên tiến và đủ nhẹ để có thể thực hiện các nhiệm vụ trinh sát hoặc tấn công. Loại máy bay này có tiềm năng thực hiện một sứ mệnh quan trọng trong nhiều lực lượng không quân. Trong một thời gian dài, các lực lượng không quân đã miễn cưỡng trang bị những chiếc máy bay “tầm trung” vốn chỉ thực hiện một số chức năng quan trọng, nhưng lại không có ưu thế và sức hấp dẫn như một máy bay chiến đấu chủ chốt. Nhưng do chi phí của những chiếc máy bay chiến đấu đã tăng lên chóng mặt, và dựa và một thực tế là nhiều lực lượng không quân đang rất cần các máy bay tấn công để duy trì trật tự nội địa và tuần tra biên giới, nên Scorpion (cũng như Super Tucano) dường như sẽ là sự lựa chọn phù hợp.
Textron Scorpion.
Tuy nhiên, có một lý do mà hầu hết các loại máy bay trên đã bị ngừng sản xuất trong những thập kỷ qua. Chúng không được ưa chuộng nhiều đối với các lực lượng không quân trên thế giới bởi vì việc hỗ trợ trên không ở cự ly gần, đánh chặn và đặc biệt bay ở tầm thấp là những nhiệm vụ vô cùng nguy hiểm. Máy bay tấn công phải hoạt động ở khu vực tác chiến trực tiếp và trở thành các con mồi dễ dàng của phòng không chiến trường và lực lượng không quân trong các cuộc xung đột. Để thay thế máy bay tấn công, các lực lượng không quân hiện đại đã tập trung vào việc cải thiện các khả năng tấn công chính xác của các máy bay tiêm kích đa nhiệm và ném bom chiến lược. Thực vậy, nhiều nhiệm vụ yểm trợ trên không ở cự ly gần đã được USAF tiến hành ở Afghanistan với những máy bay ném bom B-1B, loại máy bay ban đầu chỉ tập trung thực hiện các nhiệm vụ tấn công hạt nhân chống lại Liên Xô trước đây. Các cuộc xung đột gần đây ở Syria, Iraq và cả Ukraine đã cho thấy, những máy bay c ường kích trên vẫn đóng vai trò quan trọng. Nếu các nhà cung cấp công nghiệp quân sự truyền thống tại Mỹ và châu Âu không muốn lấp khoảng trống này, thì khi đó các nhà cung cấp quốc phòng khác (chẳng hạn như Embraer của Brazil) có thể tham gia v ào thị trường đầy tiềm năng này do nhu cầu giải quyết các nhiệm vụ chống khủng bố, hải tặc, các nhóm tội phạm xuyên quốc gia ở các nước đang phát triển rất cao.
