Dưới đây là 5 điểm giúp bạn thấy rõ sự khác biệt giữa bình đẳng và công bằng.
1. Mỗi người có điểm mạnh và điểm yếu riêng
| |
Lấy một người vô địch về môn đánh cờ đem so tài với một người thích leo núi trong cuộc thi leo núi thì có vẻ như những khó khăn, gian khổ mà cả hai người dự thi phải trải qua đều bình đẳng như nhau.
Nhưng trên thực tế, cuộc thi này không hề công bằng. Trong khi người thích leo núi sẽ có một lợi thế trong các cuộc thi thử nghiệm về sức bền và thể lực, còn người kiện tướng về môn đánh cờ sẽ bị thử tháchkhông thể áp dụng quá nhiều chất xám của họ.
Điều này hoàn toàn sai lầm và vô nghĩa khi so sánh điểm yếu của một người với thế mạnh của riêng bạn, hoặc đem so sánh điểm yếu của riêng bạn với thế mạnh của người khác!
2. Đối xử công bằng với mọi người quan trọng hơn việc đối xử bình đẳng với họ
| |
Trong một xã hội vốn đã không bình đẳng thì việc trao những cơ hội bình đẳng cho mọi người là không công bằng. Người mạnh và người yếu nên được hỗ trợ theo năng lực của họ. Ví dụ như nhu cầu của người bệnh sẽ khác với nhu cầu của một người khỏe mạnh.
"Tùy theo từng khả năng của mỗi người mà đối xử sao cho phù hợp với từng nhu cầu của bản thân họ", (Karl Marx).
3. Bình đẳng là điều không bao giờ có được
| |
Đây là điều không bất khả thi với tất cả mọi người, không phải vì chúng ta không thể tạo sự bình đẳng khi bắt đầu, mà là vì bình đẳng khi bắt đầu không đảm bảo kết quả cũng bình đẳng. Mặt khác, cố gắng làm mọi người được bình đẳng sẽ gây ra bất mãn trong xã hội.
4. Công bằng đem lại động lực cho con người, chứ không phải bình đẳng
| |
Lấy ví dụ về một nhà máy sản xuất đèn. Đối xử bình đẳng tức là trả lương cho mọi công nhân như nhau bất kể số lượng hay chất lượng sản phẩm họ làm được. Tức là nếu làm quá ít đèn người công nhân cũng sẽ không bị sa thải. Nếu một hệ thống như vậy được áp dụng tại nơi làm việc thì nhân viên sẽ mất đi hứng thú với công việc, vì công sức lao động của họ không được coi trọng. Hệ thống này trái ngược với hệ thống trả lương dựa trên số lượng và chất lượng sản phẩm.
5. Mọi người đều chấp nhận với sự bất bình đẳng miễn là nó công bằng
| |
Nhà tâm lý học Alex Shaw và Kristina Olson đã làm thí nghiệm kiểm tra giả thuyết này. Họ tập hợp một nhóm trẻ em tuổi từ 6 đến 8. Chúng được cho biết là hai cậu bé Dan và Mark đã dọn phòng cho chúng. Để ghi nhận công sức, Dan và Mark sẽ được trao thưởng những cục tẩy.
Các đứa trẻ được đưa cho 5 cục tẩy, vậy tức là không thể chia đều. Vậy là chúng quyết định ném cục tẩy thứ 5 đi thay vì chia không đều. Và mặc dù được nhắc là Dan và Mark sẽ không được cho biết người còn lại nhận bao nhiêu cục tẩy, đứa trẻ vẫn làm như vậy.
Theo 5 Fun Facts